الفصول العشرة فی الغیبة (کتاب)

کتابی است در زمینه مهدویت و کلام شیعه از شیخ مفید.

معرفی اجمالی کتاب

یکی از آثار ارزشمند شیخ مفید فصول العشره می باشد که در موضوع غیبت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف به زبان عربی تالیف یافته است.

مطلبی که همواره در مسئله اعتقاد به وجود حضرت مهدی عجل لله تعالی فرجه الشریف، مورد بحث و گفتگو قرار گرفته و عدم حل صحیح و کامل آن نسبت به وجود ایشان موجب شک و تردید گردیده، تنها جنبه علمی و فلسفی آن بوده نه جنبه کیفی و خارجی آن و به عبارت واضح تر آنچه که اعتقاد به غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را در انظار افراد دارای فکر و اندیشه، مورد اشکال قرار می دهد، این فکر است که غیبت فردی با آن خصوصیت و کیفیتی که شیعه ادعا می کند، آیا از نظر علمی و فلسفی امکان پذیر است یا نه؟

و کتاب حاضر با این که نهایت اختصار را در آغاز و انجام این بحث بکار برده، به بهترین وجه این جنبه را بررسی نموده و کاملاً اشکالات آن را حل کرده است، به گونه ای که برای شخص منصف و بی غرض، جای هیچ اشکال و ایرادی را نسبت به امکان وجود چنین فردی باقی نمی گذارد.

شیخ مفید در دیباچه کتاب الفصول درباره این رساله می نویسد: در دیگر نوشته های خود به مسایلی چون وجوب امامت، عصمت امام، ویژگی های امام، دلایل امامت ائمه معصومین علیهم السلام نقد ادعای مخالفان، فلسفه غیبت و... پرداخته.

در این نوشته به ده پرسش درباره مهدی پاسخ داده. شیخ همچنین در اهمیت این کتاب می نویسد: در این اثر آنچه تمامی خردمندان بدان نیاز دارند، آورده شده و به گونه ساده در دسترس همگان قرار گرفته است.

محتوای کتاب

انتقادها و پرسش های دهگانه این کتاب عبارتند از:

1. آیا امام حسن عسکری علیه السلام فرزندی به نام مهدی داشته است؟ آیا این را فقط شیعه باور دارد یا غیرشیعیان نیز بدان اعتراف دارند؟
2. تکذیب وجود فرزند برای امام حسن عسکری علیه السلام از سوی جعفر بن علی (عموی امام زمان علیه السلام).
3. امام حسن عسکری علیه السلام اگر فرزندی به نام مهدی داشت، چطور در وصیت خود از او نام نبرده و به مادرش وصیت کرده است.
4. دلیل بر ولادت مخفیانه و غیبت آن حضرت چیست؟
5. غیبت طولانی، خلاف عادت پذیرفته نیست. چگونه می تواند فردی که در زمناهای دور چشم به جهان گشوده تا این زمان (411 هجری قمری) زنده باشد؟
6. غیبت طولانی با دست نیامدن و مشخص نبودن محل سکونت وی چگونه ممکن است؟
7. بر فرض صحت غیبت، در صورت اجرانکردن حدود بیان نکردن احکام، هدایت نکردن گمراهان، اقامه نکردن امر به معروف و نهی از منکر چه نفعی خواهد داشت؟
8. به هر دلیلی که شیعه امامیه ادعای فطحیه، کیسانیه، ناووسیه و اسماعیلیه را در باب غیبت باطل می شمارد، به همان دلیل ادعای شیعه امامیه نیز در غیبت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف باطل است.
9. شیعه امامیه بر این باور است که خداوند غیبت آن حضرت را لازم دانسته و خداوند چیزی را اراده نمی کند، مگر آن که دارای مصلحت باشد. از سوی دیگر شیعه امامیه معتقد است که در مشاهده آن حضرت و اخذ معارف دین از وی، مصلحت کامل بندگان وجود دارد و با ظهور آن حضرت، همه مصالح تحقق می پذیرد. بنابراین چگونه خداوند غیبت حضرت را اراده نموده است.
10. اگر امامیه بر غیبت امام عصر علیه السلام اصرار کند، باید در هنگام ظهور معتقد به معجزه باشد تا مردم او را بشناسند، در حالی که داشتن معجزه از ویژگی های پیامبران الهی است.

یادداشت

این کتاب به "المسائل العشره فی الغیبه والاجوبه عن المسائل العشر" نیز معروف است و با این نام نیز به چاپ رسیده است.

وضعیت نشر

این کتاب با تحقیق فارس حسون و انتشارات کنگره هزاره شیخ مفید در ۱۰۳ صفحه منتشر شده است.

منابع

دایرة المعارف طهور، ذیل مدخل "الفصول العشرة فی الغیبه"، (13 خرداد 139).

متن کتاب الفصول العشرة فی الغیبة

الفصول العشرة فی الغیبة